O federalismo como estupefaciente

Di Ignatieff, que diso sabe, que o federalismo é só un xeito de compartir o poder político entre os diferentes pobos dun estado. Digo que sabe pois é un federalista convencido, exerceu como político durante anos, mesmo á fronte do Partido Liberal,  é identificado co discurso político de quen foi o seu  líder máis destacado,  Pierre Trudeau,  primeiro ministro do Canadá durante case tres lustros. Por certo pai do actual primeiro ministro, sucesor de Ignatieff no liderado do Partido Liberal.

Pierre Trudeau  era un firme defensor do federalismo e tiña unha visión do Canadá como un estado máis que como unha suma de territorios. Para esta forma de entender o Canadá o nacionalismo quebequés era un impedimento. Pierre Trudeau tivo un papel sobranceiro na derrota da proposta francófona no referendo de 1980. Ignatieff comparte esta visión federalista baseada no bilingüismo e no multiculturalismo; Trudeau foi o impulsor da oficialidade do francés e do inglés así como da denominada Carta Canadense dos Dereitos e das Liberdades.

Ignatieff considera que non é preciso ter un estado propio para autodeterminarse e que os pobos que comparten certas tradicións, proximidade xeográfica e un mesmo espazo económico poden poñerse de acordo en compartir un mesmo estado compatible cun importante grao de autogoberno en cuestións esenciais para a identidade dos seus pobos na procura de conciliar o principio da etnicidade, os pobos queren ser gobernados en por si, e o do civismo, os que son de fóra teñen que poder vivir en igualdade. O federalismo é, para os liberais canadenses,  a antítese do nacionalismo.

Mais o federalismo ten serias dificultades para consolidarse  no Canadá. En 1995 tiveron que realizar un segundo referendo; o SI, favorable a continuar no Canadá, gañou por pouco máis de 50.000 votos entre case catro millóns oitocentos mil votantes.

Se o federalismo non pode funcionar en Canadá, recoñece Iganatieff, é moi probable que non poida facelo en ningún outro sitio. Engade, o problema principal da federación canadense é que, dende sempre, os quebequeses identifican Quebec como a súa nación e Canadá como o seu estado; mentres que os anglófonos identifican o Canadá como a súa nación e como o seu estado. Esta confusa identificación intencionada entre nación e estado lastra o federalismo. Por iso ten tantas dificultades, porque unha das partes non só non se recoñece como nación senón que nega, na práctica, a existencia da outra. Xa que logo a nación que non é recoñecida en igualdade tenderá a constituírse en estado en canto poida.

Se hai dificultades no caso canadense, no español o federalismo é unha quimera. De feito nunca existiu como proxecto político de estado;  porque nunca se considerou antagónico co nacionalismo español (de matriz castelá) do que non recoñece nin a súa existencia. Os nacionalistas só son ou outros, nós non pecamos dese vicio irracional!.

En España, escribín neste mesmo blog hai tempo, “o federalismo de inspiración liberal-progresista ou de esquerdas non foi nunca máis alá de ser un conto de fadas, unha fantástica lenda para engaiolar periferias”.

Mércores, 27 de setembro de 2017