xoves, novembro 02, 2017

A ignominia 1

O profesor e político canadense, liberal, federalista e férreo opositor ao nacionalismo quebecois, Michael Ignatieff escribe en Sangre y pertenencia. Viajes al nuevo nacionalismo  (1993, hai una reedición de 2016):  “Siempre se dice que la agresión comienza por la negación, y que la violencia nace de la culpa”.

Hai moitos anos, cando andaba a visitar rexistros de diversos concellos para consultar libros de defunción e tirar datos de persoas paseadas ou fusiladas despois da sublevación militar-fascista de 1936, atopei, no de Tomiño, uns actos do terror que me impresionaron.  Aconteceron na parroquia de Tebra.

Naqueles días, infortunadamente, viviron xornadas de horror e traballo os veciños de Tebra, de Santa María, que, a ben seguro, atoparon axuda e consolo nalgúns veciños da homónima parroquia de San Salvador. O cemiterio  foi un constante ir e vir de xentes traendo cadáveres. No rexistro civil de Tomiño están asentados o 24 de setembro os tranviarios: José Cabreira Valverde, de Nigrán; Horacio Rouco Álvarez, de Coruxo; Marcelino López Ameneiros, de Lavadores; Álvaro Soliño Araújo, de Teis e Jacobo Barreiro Pereira, de Vigo. Os cinco enterrados no cemiterio de Santa María de Tebra. Non eran os primeiros, nin serían os últimos.

A traxedia chegara xa unhas horas antes á parroquia dominada pola poderosa torre medieval e polos máis de dous metros de diámetro do espectacular petróglifo circular do monte Tetón. O 22 de setembro, ás 12 da mañá, o xuíz municipal de Tomiño procede a asentar no rexistro os cadáveres de José Groba Domínguez, de 30 anos;  de José Groba Rodríguez, casado, de 27 anos; de Antonio Francés Carpintero, tamén de 27 anos, casado con María Rodríguez González, quen deixou dúas fillas, María Elena (6 anos) e Adelina (5 meses), chofer, activo militante socialista, detido e encartado na causa 574/36 da que ficou excluído, mantivérono “preventivamente” detido ata a noite do 21 de setembro en que foi “sacado”.

O seu irmán, Eleazar, de 25 anos, casado con Loreto Pereiro Pérez, quen deixou un fillo de dous anos que conservou o seu nome. Segundo testemuño de Raúl Francés Valverde, recollido por Paz Antón en O Porriño, 1936 (2007): “A Eleazar fórono buscar á casa nun coche e saltou por detrás pero non puido fuxir. O seu pai díxolle aos fillos que non tiveran temor, que nada malo fixeran. No forcexo do seu apresamento Eleazar agarrouse con forza ao automóbil onde trataban de metelo á forza e no momento de pechar a porta tronzáronlle os dedos que caeron ao chan. A súa nai, Orícera, recolleu aqueles dedos amputados. Leváronos a matar a Tebra.”

Finalmente, di o escribán municipal, “un portugués que dicen ser José Rocha”. Os cinco eran veciños do Porriño, os cinco foron asasinados no monte Salgueiro, os cinco foron enterrados en Tebra. Sobre estes cinco veciños do Porriño e, en xeral, sobre a persecución franquista nesta vila e na Louriña é imprescindible consultar o libro de Paz Antón.

Entre as diversas notas do xuíz atópase unha carta manuscrita do pai dos dous irmáns asasinados, José Francés González, na que se fai unha minuciosa relación que inclúe o nome dos pais dos mortos, dos avós paternos e maternos e mesmo dos proxenitores das mulleres dos asasinados. A misiva ten un pouso de  enorme dignidade. Nela a familia, ao completo e conxuntamente, identifica e reclama os cadáveres dos seus mortos.

Diciamos que non serían os últimos cadáveres aparecidos en Tebra os dos cinco empregados de Tranvías de Vigo. Así foi, o 26 de setembro quedou inscrita a defunción  de José Rodríguez Vigo, de 35 anos de idade, solteiro, domiciliado no nº 33 da rúa Uruguai de Vigo, de profesión mecánico dentista e natural de Fisterra. O cadáver apareceu en Padrón, na parroquia regada polo Cereixo, ou Briña, que baixa con présa dende as terras altas de Pinzás cara ao Miño. Foi enterrado no cemiterio parroquial e identificado por un carné internacional e a testemuña dun comerciante tomiñés. Entre o 22 e o 26 de setembro de 1936, os cadáveres de once traballadores recibiron a terra nesta encimada parroquia do Baixo Miño.



Martes, 31 de outubro de 2017

Ningún comentario:

Publicar un comentario